Codziennie w sklepie czy w supermarkecie spotykamy się z kodami kreskowymi na opakowaniach produktów. Trudno sobie obecnie wyobrazić kolejki przy kasach w hipermarketach z kasjerkami liczącymi na ręcznych kalkulatorach i czekające tłumy klientów. Coraz częściej kody kreskowe pojawiają się na opakowaniach zbiorczych, kwitach magazynowych, czy też dokumentach obrotu wewnętrznego w przedsiębiorstwach.

{MosModule module=RFID_Dzial}

Ogólnie kod kreskowy to graficzna reprezentacja informacji poprzez kombinację ciemnych i jasnych elementów, ustaloną według przyjętych reguł budowy danego kodu. Kod kreskowy przeznaczony jest dla czytników elektronicznych. Kody kreskowe pojawiły się na świecie w szerszym użyciu kilkadziesiąt lat temu. U nas weszły w szersze użycie od kilkunastu lat, głównie w handlu i obrocie materiałowym, na opakowaniach zbiorczych towarów, do znakowania elementów na liniach produkcyjnych, w laboratoriach medycznych, bibliotekach, archiwach. Zakres ich stosowania wciąż się poszerza.

Od ponad 30 lat narzędzia i rozwiązania w tym zakresie są rozwijane w ramach międzynarodowej organizacji GS1. Organizacja GS1, powstała z inicjatywy swoich członków – firm produkcyjnych i handlowych, bacznie obserwuje zmiany zachodzące na rynku i stara się wspierać swoich użytkowników w zakresie adaptowania nowych technologii. 30 lat temu zaczynała od kodów kreskowych do rejestracji sprzedaży przy kasach sklepowych, po ponad 10 latach podjęła decyzję o wejściu w obszar standardów dla dokumentów transakcyjnych w elektronicznej gospodarce, 6 lat temu zaangażowano się w technologię tagów radiowych RFID oraz synchronizację danych podstawowych, trzy lata temu zaczęła przygotowywać rynek na nowe symboliki kodów kreskowych GS1 Data Bar., a od ponad roku pracuje nad standardami informacyjnymi dla technologii mobilnych.

Rozwijany nieustannie system GS1 to zbiór wielobranżowych standardów identyfikacyjnych i komunikacyjnych, do zastosowania w procesach logistycznych realizowanych w ramach łańcucha dostaw. Pozwala on przedsiębiorstwom zbudować efektywny system komunikacji integrujący wszystkich partnerów handlowych w łańcuchu dostaw, od producenta poprzez hurtownika i dystrybutora do detalisty lub ostatecznego klienta.

Funkcjonując od lat i najczęściej spotykane na rynku polskim identyfikatory GS1 przedstawione w kodzie kreskowych to:

Do najczęściej spotykanych grup kodów należą symboliki EAN w Europie i UPC w Ameryce Północnej. Mogą to być kody:

Kody o różnej liczbie kodowanych znaków - o zmiennej długości.

Podział według przyjętej metody weryfikacji odczytanych danych:

Użycie Kodów kreskowych w postaci drukowanej jest technologią znaną i opanowaną. Koszty wdrożenia konkretnych aplikacji nie są zbyt wysokie, a późniejsza eksploatacja jest tania. Drukowanie kodów jest obecnie możliwe na dokumentach za pomocą praktycznie wszystkich drukarek średniej klasy, a czytanie kodów jest możliwe za pomocą tanich i niezawodnych czytników optycznych.

Jednak system kodów kreskowych drukowanych ma także swoje ograniczenia. Jest to przede wszystkim mała ich trwałość i niska odporność na zmiany atmosferyczne. Czytanie kodów kreskowych wymaga obecności operatora, a oprócz tego np. na kontenerach lub paletach na zewnątrz budynków jest kłopotliwe . Znaczna liczba pozycji musi być, na skutek uszkodzenia etykiet w wprowadzana ręcznie. W przypadku inwentaryzacji stanów w magazynach lub ich przeszukiwania procedury są długotrwałe i kłopotliwe angażując operatora do wprowadzenia danych o pozycjach.

W Polsce o unikalność numerów nadanych firmom dba Instytut Logistyki i Magazynowania. Rozwój techniki umożliwił zastosowanie innego nośnika kodów niż papier lub plastik. Są to znaczniki – tagi radiowe RFID (Radio Frequency Identification). Mogą one zawierać poza kodem produktu lub usługi duże porcje zapisanych w pamięci informacji. Ważne jest to, że przy zastosowaniu systemu GS1 , zakodowany numer może być ten sam co w kodzie kreskowym drukowanym. W systemie GS1 identyfikator jest jednoznaczny i unikalny , a rodzaj nośnika danych – kod lub Tag radiowy , użytkownik dobiera sobie w zależności od potrzeb i wymagań swojej aplikacji.

Odczytywanie tagu następuje zwykle po przejściu przez bramkę zawierającą niezbędną elektronikę do nadawania i odbierania sygnałów radiowych, które po przetworzeniu trafiają do systemu informatycznego. Bramki mogą być zainstalowane na stałe np. w magazynie lub w bramie, co umożliwia ciągłą identyfikację położenia i ilości różnych pozycji dzięki czemu staje się zbędne robienie klasycznej inwentaryzacji. Tagi radiowe są odporne mechanicznie i mało wrażliwe na warunki atmosferyczne. Pozwala to na umieszczanie ich na kontenerach i elementach składowanych na zewnątrz. Obecnie w kraju umieszczane są w zbliżeniowych kartach wejściowych, we wszelkiego rodzaju kartach dostępu czy systemach rejestrujący czas pracy. W sklepach ukrywa się w produktach tak, aby przy próbie wyniesienia produktu z pominięciem kasy informowały o tym brankę kontrolną. Znane są zastosowania w bibliotekach i archiwach. Rozpowszechniona jest opinia, że istotną wadą tagów radiowych jest ciągle ich wysoka cena jednostkowa. Ogranicza to ich szerokie rozpowszechnienie. Jednak rozwój techniki powoduje istotną obniżkę cen jednostkowych tagów.

Można przewidywać, że w najbliższej przyszłości obydwa nośniki: drukowane i tagi radiowe będą stosowane tam, gdzie są bardziej przydatne i gdzie jest to bardziej opłacalne.

Generalnie niedostępne są systematyzowane informacje o możliwości oprogramowania do zarządzania w przedsiębiorstwach w zakresie obsługi kodów kreskowych, tagów radiowych i innych nośników standardów systemu GS1 . Z inicjatywy i na zlecenie Instytutu Logistyki i Magazynowania przeprowadzono badanie stopnia obsługi kodów kreskowych przez oprogramowanie do obsługi sfery zarządzania w przemyśle i handlu ERP / MRP II. Stwierdzono, że zagadnienia związane z obsługą kodów kreskowych, RFID i standardów takich jak GS1 w tych systemach nie są traktowane priorytetowo.

Coraz częściej w dużych przedsiębiorstwach wielozakładowych o strukturze rozproszonej, gdzie coraz większą rolę odgrywa obsługa logistyki i gospodarki magazynowej, te sfery obsługiwane są coraz częściej przez specjalizowane oprogramowanie połączone interfejsem z dużym lub średnim systemem ERP / MRP II. W takich przypadkach obsługa kodów kreskowych przechodzi na poziom tych systemów specjalizowanych. Tego typu rozwiązania zaczynają pojawiać się na naszym rynku.

Informacje o obsłudze kodów kreskowych były zebrane przy okazji zbierania danych do corocznej ankiety systemy ERP / MRP II, która była opracowywana po raz dwunasty w tym roku. Informacje w ankiecie głównej o możliwości wykorzystania kodów kreskowych i tagów radiowych RFID były odnotowywane jako pojedyncze atrybuty oprogramowania nie dając pełnego obrazu możliwości stosowania. O zgodności z GS1 nie było w ogóle informacji. Do ankiety głównej została dołączona ankieta dodatkowa odnosząca się wyłącznie do GS1.

Należy stwierdzić, że obsługa kodów kreskowych na poziomie elementarnym istnieje, lub może być łatwo uzupełniona praktycznie we wszystkich systemach ERP / MRP II i obejmuje: czytanie kodów kreskowych przez czytniki stacjonarne, drukowanie kodów kreskowych jedno lub dwuwymiarowych przez większość drukarek laserowych i atramentowych średniej klasy dostępnych na rynku. W poniższej tabeli podane są informacje o pakietach oprogramowania dla dużych i średnich firm, w których obsługa kodów kreskowych wykracza poza elementarny zakres. Informacje uzyskano bezpośrednio od firm – dystrybutorów oprogramowania, a w nielicznych przypadkach z literatury i Internetu.

Pakiety oprogramowania wytypowane do objęcia ankietą zostały wybrane na podstawie listy uczestników ankiety ERP / MRP II z 2009 roku. Ponieważ zakres zainteresowań obejmował atrybuty pakietów oprogramowania ankietą nie objęto firm konsultingowych i wdrożeniowych. Z listy ok. 40 pakietów oprogramowania , do dystrybutorów których wysłano ankiety, szesnastu respondentów zgłosiło zainteresowanie omawianą tematyką.

Poniższa Tabela 1zawiera informacje o obecnym poziomie obsługi i możliwości ewentualnego dostosowania do systemu GS1 wg danych przesłanych przez dystrybutorów. Z literatury wiadomo, że kilka pakietów, których dystrybutorzy nie przesłali informacji ma rozbudowaną obsługę kodów kreskowych. Dane o tych pakietach nie zostały ujęte w tabeli. W Tabeli 2 zawarte są dane o zakresie obsługi kodów kreskowych w poszczególnych pakietach oprogramowania.

Szczegółowe dane - atrybuty pakietów oprogramowania obsługujących w zakresie szerszym niż podstawowym kody kreskowe, ze względu na objętość danych, można znaleźć pod adresem : http://www.gs1pl.org/nasza-oferta/program-wspolpracy-z-dostawcami-rozwiazan

Jednak niepokojącym faktem jest niewiele referencji wdrożeń obsługi kodów kreskowych, zwłaszcza zgodnych z GS1 w gospodarce polskiej.

Przeprowadzone badanie pozwala stwierdzić kilka faktów:

• Zagadnienia związane z szerszym zastosowaniem kodów kreskowych, a zwłaszcza z systemem GS1 są bardzo słabo lub wręcz wcale znane przez specjalistów w firmach – dystrybutorach oprogramowania. Wyjątkiem są duże firmy software’owe takie jak SAP, ORACLE i Lowson, w których są pojedynczy specjaliści dysponujący znaczącą wiedzą, lub dynamicznie rozwijające się na naszym rynku takie jak CompSoft lub Epicor.
• Znajomość korzyści dla klientów, zwłaszcza przedsiębiorstw o rozbudowanej działalności logistycznej i dużym zapotrzebowaniu na rozbudowane funkcjonalności WMS jest bardzo skromna, nawet pomimo znaczącego zainteresowania ze strony klientów.
• Zastosowania tagów radiowych RFID jest powszechnie uważane za przedwczesne w naszych warunkach oficjalnie ze względu na koszty, a praktycznie decyduje tu na ogół brak wiedzy. Zakres obsługi kodów kreskowych w poszczególnych pakietach oprogramowania jest różny, w większości przypadków potencjalni użytkownicy są odsyłani do firm wdrożeniowych, aby opracować rozwiązanie specyficzne dla poszczególnych użytkowników.

Kilka dużych firm softare’owych nie przekazało danych z interesującego nas zakresu. Dane zostały uzyskane z literatury, Internetu i drogą kontaktów prywatnych.

Można spodziewać się, że w niedalekiej przyszłości. co najwyżej kilku lat wzrośnie zapotrzebowanie na usługi wdrożeniowe związane z zastosowaniem kodów kreskowych i standardów takich jak GS1. W Polsce standardy te stosuje już ok. 19 000 firm i coraz więcej z nich pragnie zastosować je szerzej , w całym łańcuchu dostaw. Obecnie nie bardzo kto poza Instytutem może pomóc. Rysuje się konieczność przygotowania odpowiedniej kadry w firmach świadczących usługi wdrożeniowe.

Instytut Logistyki i Magazynowania uruchomił Program Współpracy z Dostawcami Rozwiązań. Celem tego programu jest zapewnienie wysokiej jakości usług oferowanych uczestnikom systemu GS1 przez dostawców rozwiązań oraz pomoc przy dostosowywaniu jch produktów do obsługi standardów systemu GS1.

Dostawcy rozwiązań i rozwiązania informatyczne , które do tej pory pozytywnie przeszły testy w tym zakresie mają prawo posługiwać się znakiem „Zgodny z GS1” .

Więcej informacji na stronie: http://www.gs1pl.org/nasza-oferta/program-wspolpracy-z-dostawcami-rozwiazan